ریشه‌های قومی سوادکوه

در طول تاریخ همواره به لحاظ امنیت برخورداری از شرائط ویژه طبیعی، مأمن و پناهگاه بسیاری از مبارزان و ستم دیگان بوده و از این میان برخی از این گروه‌ها این منطقه را بطور دائم برای زندگی انتخاب نمودند. در مقاطعی از تاریخ افراد شاخص و بر جسته این طوایف در حرکتهای سیاسی، اقتصادی، نظامی و اجتماعی طبرستان نقش مؤثر داشته‌اند و در دوران مختلف بر مصدر امارت بوده‌اند. مشهورترین طوایف نا حیه سوداکوه عبارتند از:

باوندیان : که چند تن از سران این طایفه در سده‌های قبل از چهره‌های مشهور سیاسی منطقه بشمار می‌رفتند.

طاهریان : که برخی از جامعه شناسان این طایفه را بهمراه باوندیان از نسل سامانیان می‌دانند.

غارهای سوادکوه

* غار اسپهبد خورشید یا عایشه گرگیلی دژ:

این غار زیبا در داخل ارتفاعات جنگلی مشرف به روستای پیت سرا در دوآب سوادکوه قرار دارد. محل اصلی غار در بدنه یک دیوار۶۰ متری از جنس آهک واقع شده که ارتفاع آن از سطح زمین به ۲۳ متر بالغ می‌گردد. سقف گنبدی آن با کف غار نیز ۷ متر فاصله دارد.

دیواره ۶۰ متری بشکل یک کلاهک می‌باشد بصورتیکه دهانه غار در زیر یک نقاب به طول ۵/۴ متر قرار گرفته‌است. محوطه زیر دهانه غار نیز بشکل یک کلاهک می‌باشد.

این غار یک شاهکار و یک اعجاز طبیعی است. وضعیت آن نیز شرائطی را پدید آورده که دسترسی به غار را غیر ممکن ساخته و تنها با تجهیزات کامل می‌توان به داخل آن را پیدا کرد. چشم انداز طبیعی مقابل آن نیز بسیار بدیع و چشمگیر است. عمق غار کیجا کچال زیاد نیست ولی با وجود کوچک بودن و سادگی، شکل و نمائی دلپسند دارد. تمام مساحت داخل آن شامل یک تالار ساده بیضی شکل با طول ۱۲ متر و عرض ۱۰ متر و دو اتاق بزرگ کنار هم با اندازه‌های متفاوت می‌باشند. اتاق بزرگتر در جانب شمال غار با ۶ متر طول و ۷۵/۴ متر عرض در جهت شمالی، جنوبی و اتاقی کوچکتر با ۵/۵ متر طول و ۱۰/۴ متر عرض در جانب جنوب فضای داخلی ساخته شده‌اند. این دو اتاق با یک دیوار از هم جدا شده و مدخل هر دو اتاق در ایوان جلو دهانه غار قرار دارد.

کوهستانها و آبشارهای سوادکوه

قله‌ها و کوهستانهای شاخص شهرستان سوادکوه در بخش معرفی جاذبه‌های ورزشی ذکر گردیده که عبارتند از

قله امامزاده حسن، کوه چرات، قله اتابک، ارتفاعات ولوپی، ارتفاعات وسو، قله خر و نرو، کوه قدمگاه، قله سنگو، قله ارفع کوه، قله امامزاده عباسعلی، کوههای دراسله، کوه گرجی خیل، کوه عباس آباد، ارتفاعات جالم و شفلین برخی از این نقاط دارای ۴۰۰۰ متر ارتفاع بوده و علاوه بر کوهنوردیبرای شکارچیان نیز نقاط ویژه شکار به شمار می‌رود.

آبشارها

آبشار شورآب در ۳۵ کیلومتری جنوب شهر پل سفید قرار دارد و آب آن در اراضی پائین دست روستای شوراب و از داخل تونل راه آهن از دل زمین فوران نموده و بوسیله یک کانال به خارج از تونل هدایت نشده و در مدخل تونل مذکور به پائین می‌ریزد. آب این چشمه و آبشار بخاطر گذر از لایه‌های گوگردی زیر زمین قابل استفاده نبوده و بهمین دلیل شوراب نام دارد. بدین وجود املاح فراوان مجرا و محل ریزش این آبشار بشکل بسیار زیبائی به رنگ قرمز در آمده‌است. بنابر گفته سالخوردان در زمان جنگ جهانی دوم، روس‌ها از این آب و گل ولای آن برای مصارف پزشکی بهره برداری می‌کردند.

رودخانه‌های سوادکوه

رود تالار : بومیان آن را تلار رود نیز می‌نامند. این رودخانه از ارتفاعات گدوک، عباس آباد و شفلین سرچشمه گرفته و پس از طی مسافت تقریبی ۸۰ کیلومتر به دریای خزر می‌ریزد. در مسیر نیز رودهای بزرگ و کوچک به آن می‌پیوندند. در تمامی طول مسیر راه آهن سراسری شمال به جنوب کشور و جاده تهران به شمال در موازات آن دیده می‌شود. مناظر طبیعی اطراف آن نیز بسیار زیباست. وجه تسمیه آن نیز برگرفته از نام اقامتگاه گالش‌ها و دامداران می‌باشد که با چوب در جنگلها ساخته می‌شود. عده‌ای نیز معتقدند که که از ترکیب دو واژه تل یا تیل به معنی گل و آر به معنی آب تشکیل شده و در جمع به معنی آب گل آلود می‌باشد.

در حال حاضر علیرغم توان بالقوه این رودخانه و امکانات طبیعی اطراف آن بهمراه مسیرهای دسترسی مناسب، بهره برداری اصولی از آن صورت نمی‌گیرد. با این حال همواره مسافرین زیادی در اطراف آن بصورت موقت برای گردش و استراحت، استفاده می‌کنند.

صنا یع دستی سوادکوه

سوادکوه از زمانهای قدیم به عنوان یکی از مناطق مهم در تولید صنایع دستی به شمار می‌رفت. اکنون به این هنرهای سنتی کمتر توجه می‌شود و در صورت عدم برنامه ریزیهای مناسب و کارشناسانه، بعلت عدم توجیه اقتصادی سایه‌های کمرنگ آنها محو خواهد شد.

وجود نداشتن تضمین برای خرید تولیدات صنایع دستی، پائین بودن سقف تسهیلات بانکی از تنگناهای مهم این بخش است. با حمایت دولت، حذف موانع گمرکی جهت صادر کردن فرآورده‌ها، تشویق هنرمندان و تولید کنندگان، حمایتهای مالی و اعتباری، برپائی نمایشگاههای صنایع دستی در داخل و خارج کشور برای معرفی، تبلیغ و بازاریابی دست آفریده‌ها می‌تواند این ظرائف سنتی که در فرهنگ و تمدن کهن این منطقه ریشه دارد را احیاء کند.

غذاهای سنتی سوادکوه

مردم سوادکوه بسیار مهمان نواز و سخاوتمند هستند و میهمان در نزد آنان از حرمت و ارزش والائی برخوردار است. بدین خاطر در پذیرائی و تزئین سفره غذا نیز دارای ذوق و سابقه درخشانی می‌باشند در طبخ غذا هم هنر و ظرافت بسیاری بکار می‌برند.

برخی از غذاهای سنتی این منطقه عبارتند از:

تیرنگ بشتی: که غذای بسیار لذیذ و مقدس بوده و به غذاهای دسته جمعی و گروهی معروف است. تهیه آن بدین صورت می‌باشد که برنج مرغوب با شیر پخته می‌شود وسپس روغن حیوانی را تفت داده و به آن اضافه می‌کنند و در ادامه شیر، ماست و سر ماست نیز با آن مخلوط شده و پس از بهم زدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ارسیولی: که نوعی نان است و با آرد برنج و تنور سنتی تهیه می‌شود و کیفیت و طعم آن نیز کم نظیر است.